Archive
ภาคสนามกับ Multimeter: ตรวจสุขภาพ Servo ด้วยเครื่องมือ

หลายคนมองว่า “การตรวจสุขภาพ Servo” ต้องใช้เครื่องมือแพง แต่จริง ๆ แล้ว Multimeter ธรรมดาราคาไม่เกิน 300 บาท ก็เพียงพอที่จะช่วยคุณรู้ว่า Servo ยังแข็งแรงหรือกำลังล้า
ก่อนขึ้นบิน ให้ตั้ง Multimeter วัดโหมด DC Voltage แล้วต่อปลายวัดขนานกับสายไฟ Servo (5V และ GND) จากนั้นขยับ servo เต็มช่วงซ้าย–ขวา ถ้าแรงดันตกเกิน 0.3–0.5V ระหว่างหมุน แสดงว่า Power Rail หรือ BEC ของคุณเริ่มอ่อนแรง หรือ servo ตัวนั้นกินไฟเกินปกติ
ต่อมา ตั้งโหมด Current (กระแส) แล้วต่ออนุกรมเข้ากับสายไฟ servo เพื่อดูค่ากระแสที่ใช้ขณะ servo ทำงานปกติ
–หากกระแสสูงกว่า 1.5–2A ต่อเนื่อง แสดงว่ามีแรงเสียดทานหรือ gear ฝืด
–ถ้ามีกระแส spike สูงช่วงต้นแล้วลดลง แสดงว่า servo ยังปกติ
–แต่ถ้า spike นานเกิน 2 วินาที แสดงว่าเริ่มล้า
เทคนิคเล็ก ๆ นี้อาจใช้เวลาไม่ถึง 2 นาที แต่ช่วยป้องกันการสูญเสียทั้งเครื่องและภารกิจได้จริง
..
..
“เครื่องมือไม่ได้ทำให้ดูเป็นมืออาชีพ แต่การใช้มันอย่างเข้าใจต่างหาก” — Leading Edge Unmanned Systems
..
ต่อเนื่องจาก >> ความล้า ของ Servo ก่อเกิดอันตรายต่ออากาศยาน
ความล้า ของ Servo ก่อเกิดอันตรายต่ออากาศยาน
Servo เป็นหัวใจของระบบควบคุมการบิน ไม่ว่าจะเป็น Elevator, Aileron, Rudder หรือ Throttle หาก servo ตัวใดเริ่มเสื่อมสภาพ ความแม่นยำและความเร็วในการตอบสนองจะลดลงทันที การตรวจพบตั้งแต่ระยะต้นจึงเป็นสิ่งจำเป็นมาก

สัญญาณเตือนว่า Servo เริ่มล้า
1.เสียงผิดปกติ (Unusual Noise) – หากมีเสียงหอนหรือครืดเบา ๆ แม้ไม่มีการขยับโหลด อาจเกิดจากเฟืองเริ่มสึกหรือแกนหมุนหลวม
2.การตอบสนองช้า (Slow Response) – Servo ใช้เวลานานขึ้นกว่าจะขยับถึงตำแหน่งที่สั่ง เทียบกับ servo ตัวใหม่
3.ตำแหน่งไม่คงที่ (Jitter / Hunting) – Servo ขยับเองเล็กน้อยแม้ไม่ได้รับสัญญาณ เปลี่ยนค่า PWM ไปมา ±2–5 µs อย่างไม่เสถียร
4.อุณหภูมิสูงผิดปกติ (Overheating) – ขณะทำงานต่อเนื่อง Servo อุ่นหรือร้อนกว่าปกติ แม้โหลดเท่าเดิม แสดงถึงการสูญเสียประสิทธิภาพของมอเตอร์หรือเกียร์
5.เฟืองมีระยะฟรี (Gear Backlash) – เมื่อขยับปลายคันบังคับด้วยมือแล้วพบว่ามีช่องว่าง (play) มากกว่า 1–2° ให้สงสัยว่าเฟืองเริ่มสึก
6.กระแสไฟสูงกว่าปกติ (High Current Draw) – ใช้เครื่องวัดกระแส (servo tester + power meter) หากกระแสสูงกว่าค่าเฉลี่ย 20–30% แสดงถึงแรงเสียดทานหรือความฝืด
วิธีตรวจสอบหลังจากเปลี่ยนหรือซ่อมทำ
–วัด PWM feedback (ถ้ามี telemetry): ตรวจสอบความต่างระหว่าง “commanded vs actual angle”
–ตรวจสอบ load path: ตรวจดู linkage และ ball link ว่ามีการคลอนหรือรูขยายตัวหรือไม่
–บันทึกชั่วโมงการใช้งาน: ควรกำหนดรอบการเปลี่ยน เช่น ทุก 150–200 ชั่วโมง หรือหลัง flight mission 500 ครั้ง แล้วแต่ภาระงาน
Servo ที่ดู “ยังดี” จากภายนอก อาจเริ่มล้าภายในโดยที่เรามองไม่เห็น การตรวจเช็กเชิงป้องกัน (Preventive Inspection) เป็นแนวทางที่ช่วยป้องกันการสูญเสียทั้งอากาศยานและภารกิจ
“เปลี่ยนก่อนพัง ดีกว่าซ่อมหลังตก”
